Het jaar 2015 is een jaar geweest met een aantal, bijzondere gebeurtenissen. Na intensieve voorbereiding is het boek ‘Joods leven in het Westland’ op 15 oktober gepresenteerd in een bijzonder sfeervolle ambiance in het recent gerenoveerde Westlands Museum. Het geheel werd opgeluisterd met Jiddische muziek door Bert en Iefke Vos. Voor deze gelegenheid was er ook door het Westlands Museum een wisseltentoonstelling ‘Joods leven in het Westland’ ingericht.
Op 2 december in de Oude Kerk in Naaldwijk de Oud-Westlandprijs 2015 uitgereikt aan Jacques Moerman. Het was voor de jury een erg moeilijke beslissing, want de andere genomineerden Krijn van Dijk en Aad van Holstein waren eveneens benoembare kandidaten.
Het jaarboek 2015 is, zoals gebruikelijk in oktober verschenen.
De aandacht voor historie duurt onverminderd en met enthousiasme voort. Het ledenaantal van het Genootschap bedroeg eind 2015 524 leden, een kleine toename vergeleken met 2014.
Ledenvergaderingen met lezingen.
Dinsdag 17 februari hield Henk van der Lugt, geboren en getogen in Hoek van Holland een lezing met de titel ’De doorgraving van den Hoek van Holland en de geboorte van een dorp’. De inleider is een van de initiatiefnemers van het dat jaar opgerichte ’Historisch Genootschap Hoek van Holland’.
Op 1 januari 2014 was het 100 jaar geleden dat Hoek van Holland werd geannexeerd door Rotterdam, daarvóór hoorde het grotendeels bij ’s-Gravenzande.
In 2014 was het bovendien 150 jaar geleden dat men begon met de aanleg van de Nieuwe Waterweg en dat de eerste permanente bebouwing in Hoek van Holland klaar was. Op 1 juni 1893 werd de spoorlijn (de huidige Hoekse Lijn) in gebruik genomen en hierdoor kwam Hoek van Holland internationaal op de kaart te staan.
Behalve de Harwichboot werden ook andere ondernemingen door de uitstekende spoorwegverbinding aangetrokken. Rotterdam bekeek deze ontwikkelingen, waarop ze geen invloed had, met argusogen.
De nieuwe ondernemingen brachten personeel mee en hiervoor werd binnen een decennium een nieuw gedeelte van Hoek van Holland uit de grond gestampt. Er was echter geen enkele instantie die toezicht hield op de handhaving van de bouwvoorschriften. Alleen de Prins Hendrikstraat was verhard en er was geen drinkwaterleiding, riolering, elektriciteit en gas. ’s-Gravenzande was in die tijd een armlastige gemeente en kon deze nutsvoorzieningen, waarover men overigens zelf ook niet beschikte, niet betalen. Bovendien wist men daar niet beter, het grootste gedeelte van de bevolking woonde daar al van generatie op generatie.
Een zelfstandige gemeente was echter niet mogelijk en Rotterdam kon door annexatie zijn kans om controle over de Waterwegoever te krijgen.
Deze avond was tevens onze Jaarvergadering 2015. De jaarstukken van het Genootschap werden onverkort en zonder amendementen, met de complimenten aan het bestuur, aangenomen.
De avond vond plaats in de zaal Mijn Torpedoloods in Hoek van Holland en werd door ca. 180 leden en belangstellenden bezocht. Het was daarmee overvol, maar werd daardoor ook een bijzondere avond.
Woensdag 15 april hield Ad van Liempt, schrijver van diverse boeken en historicus van het jaar 2009, de lezing Nederland 1945 –1950 ‘verlangen naar vernieuwing’. Hij behandelt dit thema uitgebreid in zijn boek ‘Na de bevrijding’, de loodzware jaren 1945 – 1950.
Na de aanvankelijk, uitzinnige vreugde over de bevrijding heerste er in het Nederland van 1945 al snel een gevoel van pessimisme. De vrijheid waar iedereen zo naar had uitgekeken bracht niet de verwachte vrolijkheid en voorspoed; integendeel: veel voedingsmiddelen bleven lang op de bon, van de politieke en maatschappelijke vernieuwing waar velen naar hadden uitgekeken kwam niets terecht, er was weinig te koop, en vooral: er was enorme woningnood en het herstel van de ravage in het land ging veel te langzaam.
Langzamerhand kwam daar nog een probleem bij: het conflict met de Republiek Indonesië groeide uit tot een heuse oorlog, die de politieke elite jarenlang in extreme mate bezighield en die ook bij de mannelijke bevolking een zeer zware tol eiste: ca. 135.000 mannen vochten mee, meer dan 5000 van hen sneuvelden. Uiteindelijk kostte die oorlog Nederland heel veel internationaal prestige, en ook heel veel geld.
Tegenover de baaierd van problemen (denk ook aan de bijzondere rechtspleging en de diepgevoelde bezorgdheid over de jeugd) stonden in de eerste vijf jaar na de oorlog maar weinig lichtpunten. Nederland was een tobbende natie, een land in de war, dat met zijn Indonesië-politiek in een tragedie terecht kwam waar het land bijna aan ten onder ging.
Pas na 1950 kwam het herstel echt op gang, en dat leidde meteen tot een welvaartsexplosie die decennia aanhield en die Nederland tot een van de rijkste én gelukkigste landen van de hele wereld maakte. Maar daar was tussen 1945 en 1950 nog weinig van te merken.
Hoewel de inleider het deed zonder een PowerPoint presentatie hebben de toehoorders van begin tot eind geboeid naar hem geluisterd.
De lezing werd door ca. 160 leden en belangstellenden bezocht.
Dinsdag 20 oktober hield de heer Nico Koomen, de lezing ‘Zaadteelt, zaadhandel, zaadcontrole, toekomst ervan in Nederland, maar toegespitst op het Westland’. Een lezing waarin de zaadteelt in Nederland werd geschetst.
In het Westland zijn, al van ver voor de Tweede Wereldoorlog, een aantal zaadbedrijven actief geweest. Wie waren dat en hoe is het hen vergaan? Niet alleen de Westlandse zaadbedrijven hebben een goede reputatie opgebouwd. De Nederlandse groentezaadbedrijven bedienen de Nederlandse tuinbouw maar spelen ook een belangrijke rol op het wereldtoneel. Hoe is hen dat gelukt, wat waren de bepalende succesfactoren en … hoe gaat dit verder?’
Helder en met goed verzorgde slides licht de inleider de ontwikkelingen in de zaadteelt toe en wat er van de diverse bedrijven geworden is. Als directeur van NAKG (de keuringsdienst voor groente- en bloemzaden) en vervolgens als directeur van Naktuinbouw na de fusie met NAKG in 2000 mag Nico Koomen een ingewijde genoemd worden in deze wereld. Het bleek een interessante aanvulling op het bezoek aan zaadteeltbedrijf Rijkzwaan eerder in het jaar.
De lezing werd door ca. 135 leden en belangstellenden bezocht.
De laatste lezing van dit jaar was op woensdag 2 december. De titel van de lezing was ‘Middeleeuwse’ boeken uit Naaldwijk door E. (Ed) T. van der Vlist , collectiespecialist Middeleeuwse handschriften, gestudeerd in Leiden, met als specialisatie paleografie en codicologie van westerse handschriften.
Het boekenbezit van het St.-Adriaanskapittel in Naaldwijk (‘Books for the chapter. Donations in the “Registrum capituli Naeldwicensis”’, is door de heer van der Vlist beschreven in het Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis 21 (2014), p. 9-30).
Aan de hand van een vijftiende-eeuwse ‘boekenlijst’ laat hij de boeken die het Naaldwijkse kapittel heeft bezeten de revue passeren. Hij besteedt daarbij aandacht aan zowel de inhoud (‘wat waren dat voor boeken?’) als aan de uiterlijke vorm (‘hoe zagen die boeken er uit?’). De rode draad was, dat ‘het middeleeuwse boek’ niet bestaat: allerlei boeken kwamen voor in allerlei gedaanten.
Vooraf aan de lezing was er de feestelijke uitreiking van de Oud-Westlandprijs 2015.
Deze avond werd bezocht door ca. 130 leden en belangstellenden.
Overige activiteiten
Oud-Westlandprijs 2015
Zoals hierboven genoemd werd op woensdag 2 december in de Oude kerk in Naaldwijk de Oud – Westlandprijs 2015 uitgereikt.
Namens de jury maakte Ton Immerzeel de winnaar bekend. Dat bleek de auteur de heer Jacques Moerman uit Schipluiden te zijn van het boek over het kleinste dorpje van Nederland, ’t Woudt. Maar Jacques Moerman doet meer. Zo is hij voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Hij schrijft al jaren stukken voor het Historisch Jaarboek Schipluiden en Westland en heeft inmiddels zeer veel publicaties op zijn naam staan en lezingen gehouden.
De Oud-Westlandprijs bestaat uit een oorkonde en een bedrag van 500 euro. In de jury zaten Ton Immerzeel, Thomas van Straalen, Jan-Willem van den Beukel en Piet van der Valk.
De voorzitter van het Genootschap, Wil van den Bos Czn zei vooraf dat Midden-Delfland – waar ook Schipluiden toe behoort – door het Genootschap niet los gezien wordt van het oorspronkelijke, historische Westland. Dat strekt zich immers verder uit dan de nu met ‘Westland’ aangeduide gemeente, als tegenhanger van Midden-Delfland.
Jacques Moerman verwees in zijn dankwoord naar de grondlegger van de overal ontstane werkgroepen op historisch terrein in het hele Westland, Chiel van Adrichem. Hij kondigde aan het ontvangen geldbedrag te steken in verder onderzoek naar de historie van het Westland.
Boek ‘Joods leven in het Westland’
Het boek ‘Joods leven in het Westland’ is op 15 oktober gepresenteerd.
Het verhaalt de 200-jarige geschiedenis van een Joodse gemeenschap in het Westland die excellent integreerde en jarenlang een synagoge had in Naaldwijk.
Het boek met een vijftiental auteurs geeft een compleet overzicht van het Westlandse Joodse leven, bijvoorbeeld een 17e-eeuws stuk waarin de ‘bekering van de Joden’ wordt beschreven, de oorlogstijd met ontroerende maar ook spannende onderduikverhalen, het transport van 10.000 Joodse kinderen door mevrouw Truus Wijsmuller via Hoek van Holland alsmede herinneringen van de weinige overlevenden. Ook wordt een hoofdstuk gewijd aan Joodse schilders en het Westland met bijzondere aandacht voor bohemien-schilder Anton van Teijn.
Het boek werd mede gesponsord door het Prins Bernard Cultuurfonds, de Nederlands Israëlitische Gemeente Den Haag, Stichting Levi Lassen, Fonds Westland en Stichting Loswal de Bonnen.
Excursie en bedrijfsbezoek
Opnieuw is in het verslagjaar een bezoek gebracht aan een bedrijf met een Westlandse historie. Op donderdag 21 mei 2015 werd het veredelings- en zaadproductiebedrijf Rijk Zwaan aan de Burgemeester Crezéelaan in De Lier bezocht.
Het bezoek startte met een lezing over de historie van het familie bedrijf door Henk van Lenteren.
Uitgebreid werd geschetst hoe de familie van Lenteren van vader op zoon hun rol in het bedrijf hebben gehad. Vervolgens neemt een dochter van Henk van Lenteren het stokje over.
Rijk Zwaan heeft meer dan 80 jaar ervaring op het gebied van groenteveredeling en zaadproductie. Van een groentezadenwinkel in Rotterdam in 1924 groeide het bedrijf naar een belangrijke wereldspeler in het creëren van succesvolle groenterassen.
Het hoofdkantoor van Rijk Zwaan verhuisde in 1970 naar De Lier, in het hart van de Nederlandse glastuinbouw.
Rijk Zwaan kenmerkt zich door een continue, autonome groei, met een focus op de belangen van de medewerkers. Ook toen Rijk Zwaan in 1989 tijdelijk te koop stond, na een korte periode eigendom te zijn geweest van olieconcern BP, speelden deze principes een belangrijke rol. Rijk Zwaan stelde toen als voorwaarde dat medewerkers hun baan konden behouden én dat Rijk Zwaan zich zelfstandig zou kunnen blijven ontwikkelen. Het resultaat was uiteindelijk een succesvolle management buy-out, waarmee de aandelen van Rijk Zwaan in de handen van drie families kwamen. Sindsdien is Rijk Zwaan altijd een zelfstandige koers blijven varen.
De 90’er jaren werden voor Rijk Zwaan gekenmerkt door verdere internationalisering en snelle technologische ontwikkelingen. Als gevolg van de groei werden de veredelings- en kantoorfaciliteiten uitgebreid en gemoderniseerd. Investeringen in kennis en mensen blijven bovendien doorgaan, omdat Rijk Zwaan er van overtuigd is alleen zo te kunnen blijven groeien in innovatie en kwaliteit.
Aan dit bedrijfsbezoek namen 38 leden deel. De inschrijving werd drie keer overtekend, zoveel belangstelling bleek er te zijn.
De dagexcursie werd gehouden op vrijdag 6 november bij de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag.
Na een ontvangst met koffie en thee en een korte inleiding, werd de Topstukkententoonstelling bezocht, een algemene rondleiding door de KB gedaan en een VIP-behandeling in de colloquiumruimte bij de afdeling Bijzondere Collecties gegeven.
Afgemeten aan de reacties van de deelnemers was het een zeer geslaagde excursie, die door de deelnemers zeer op prijs werd gesteld.
Aan de excursie namen 43 leden deel.
Bestuursvergaderingen
Het bestuur vergaderde zeven maal; nl. op 21 januari, 9 februari, 18 maart, 2 juni, 25 augustus, 22 september en 17 november.
De secretaris Leen M. Valstar is in de jaarvergadering op Dinsdag 17 februari herbenoemd voor een periode van 4 jaar.
De samenstelling van het bestuur is daarmee:
- W. van den Bos Czn, voorzitter, voorzitter@oudwestland.nl
- L.M. Valstar, secretaris, secretaris@oudwestland.nl
- A. Moor, penningmeester
- H.I.M. Groenewegen
- W.A. de Smit, communicatie en Pr, info@oudwestland.nl
- A. Vermeer, ledenadministratie
Jaarboek en Publicatiecommissie
De 27e editie van het jaarboek werd in de oktobervergadering gepresenteerd. De uitgave van het jaarboek is opnieuw voorzien van een eigentijdse lay-out.
De publicatie commissie bestaat uit mevrouw G. Gunneweg-van Zeijl en de heren H.I.M. Groenewegen en G.C.L. van Gaalen. De heer drs. L.J.M. van den Ende is als voorzitter de stabiele factor gebleven van deze commissie.
Ledenbestand
In het verslagjaar 2015 neemt het ledental gering toe.
Het aantal aanmeldingen bedraagt 23 leden. Het aantal opzeggingen bedraagt 17 leden.
Deze cijfers resulteren in een totaal aantal leden van 524 op 31 december 2015.
We betreuren het overlijden van een achttal leden, te weten:
- De heer G.Th.A. Menges, Dalem
- De heer A.A.M. v.d. Voort, Honselersdijk
- De heer F.V. Valstar, Lunteren
- Mevrouw P. Goeijenbier, Naaldwijk
- De heer H.C. van Schie, Naaldwijk
- Mevrouw M.J.B.M. van der Velden – de Rooij, Wateringen, voormalig penningmeester
- De heer P. Eering, Naaldwijk
- De heer H. Vingerling, Naaldwijk
Leen M. Valstar, secretaris