Van de redactie
In 1988 kwam het eerste nummer uit van het Historisch Jaarboek Westland. Nu, in 2012, zijn we toe aan de vijfentwintigste uitgave, een jubileum dus. Niet alleen om die reden is dit een bijzonder nummer. Het Jaarboek heeft ook een gedaanteverwisseling ondergaan. Het omslag heeft een ander uiterlijk gekregen en de artikelen zijn opgemaakt in een nieuwe frisse lay-out. Verder is besloten over te stappen op een wat grotere afmeting van het boek, zodat de afbeeldingen beter tot hun recht komen. We hopen dat een en ander bij de lezer in de smaak zal vallen en dat we zo weer jaren vooruit kunnen.
De inhoud van het Jaarboek is weer zeer gevarieerd. De eerste bijdrage is van de hand van Jan Prins, oprichter en oud-directeur van Priva in De Lier. Hij heeft in mei 2011 tijdens een bedrijfsrondleiding voor de leden van het Genootschap Oud-Westland een lezing gehouden over de oprichting van het bedrijf en de ontwikkeling en verdere groei daarvan tot de huidige omvang. De tekst van de lezing is bewerkt tot een artikel voor het Jaarboek.
Leen M. Valstar is in de oude papieren van zijn jong gestorven vader gedoken. Hij kwam daarin de tekst tegen van een lezing over de ontwikkelingen in de Westlandse tuinbouw en de arbeidsverhoudingen in deze bedrijfstak. Zijn vader heeft die lezing in 1947 gehouden voor de Commissie van Advies bij het Arbeidsbureau in Delft. De tekst van de lezing en het verslag van de daarop volgende discussie geven een goed inzicht in de toenmalige verhoudingen en de onderwerpen die destijds actueel waren. Beide zijn integraal opgenomen in dit Jaarboek.
De verschijning in het najaar van 2011 van het boek ‘De afrekening’ over het gewapend verzet in het Westland heeft vele pennen in beweging gebracht en heeft soms ook de emoties hoog doen oplaaien. Voor het Genootschap was dit aanleiding om een avond te organiseren over dit geruchtmakende boek. Een van de sprekers die avond was David Barnouw, werkzaam bij het NIOD, vroeger bekend als het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Hij heeft de tekst van zijn lezing uitgewerkt tot een bijdrage voor het Jaarboek, waarin hij aan de hand van de na-oorlogse verzetsliteratuur een schets geeft van de ontwikkeling van het denken over de rol van het verzet.
Ook A.J. Vijverberg haakt in zijn bijdrage voor het Jaarboek in op enkele passages uit De afrekening. Hij belicht in zijn artikel de ontwikkeling van de Westlandse tuinbouw gedurende de oorlogsjaren. Met name gaat hij in op de vraag of en zo ja in welke mate de inkomsten van de Westlandse tuinders buitensporig waren.
Aan het eind van de achttiende eeuw voert het bestuur van ’s-Gravenzande en SandAmbacht een belasting in van twee stuivers op ieder kinnetje aardappelen, dat binnen de stad en het ambacht wordt verkocht. Deze belasting ten behoeve van het Gasthuis is echter geen lang leven beschoren.
Jan Dahmeijer doet in zijn bijdrage verslag van de argumenten die in deze zaak zijn gewisseld met de Nassause Domeinraad, die het beheer voerde over de Westlandse bezittingen van de Oranjes.
Marga Schoemaker, conservator moderne kunst bij Erfgoed Delft, blikt enthousiast terug op de alleszins geslaagde tentoonstelling in museum Het Prinsenhof over Schilders van het Westland, dit naar aanleiding van het verschijnen in 2011 van het gelijknamige boek.
In 2004 heeft Krijn van Dijk in het jaarboek een lijst gepubliceerd van zo’n 200 Westlandse jongens en mannen die met schepen van de Verenigde Oostindische Compagnie naar de Oost vertrokken. Hij is er in geslaagd aanvullend nog een kleine honderd namen boven water te halen en doet daarvan verslag in een vervolgartikel.
Voor het zeedorp Ter Heijde was in de zeventiende eeuw de kerkgemeenschap een van de weinige stabiele factoren. Adri P. van Vliet beschrijft in zijn bijdrage het reilen en zeilen van de Heijdse kerk in die periode, waarin onder andere de kerkelijke afscheiding van Monster plaatsvond en een nieuwe kerk verrees nadat men eerder voor de kerkgang was aangewezen op de zolder van het Gasthuis.
De Archeologische kroniek en de Bibliografie van het Westland, completeren, tezamen met het jaarverslag van het Genootschap, het Jaarboek 2012.
Inhoud
Open het complete jaarboek als PDF bestand
| De geschiedenis van Priva in De Lier | Jan Prins |
| De oude papieren van mijn vader | Leen M. Valstar |
| Het verzet in het Westland (en elders) nader bekeken | David Barnouw |
| De land- en tuinbouw in hoogconjunctuur, crisis- en oorlogstijd | A.J. Vijverberg |
| Schilders van het Westland, van 1500 tot heden | Marga Schoemaker |
| Twee duijten van ijder kinnetje | Jan Dahmeijer |
| Westlanders in dienst van de VOC (vervolg) | Krijn van Dijk |
| Geloven en kerken in het zeventiende-eeuwse Ter Heijde | Adri P. van Vliet |
| Archeologische kroniek van het Westland – 2011 | Steven Jongma |
| Bibliografie van het Westland over 2011 | H.J.M. van Raaij-Lipman |